Kroniki portowe

Za oknem mgła biała jak mleko

Współczesna Nowa Fundlandia jest już trochę odarta z tej magii, z jaką stykali się pierwsi osadnicy, opisanej w Dostatku. Skalista wyspa, na której nic nie rośnie samo z siebie, za to otoczona wodami, w których roi się od wszelkiego morskiego stworzenia. Roiło się, bo w XX wieku zasoby ryb się wyczerpują, na skutek intensywnych połowów, przez co rybołówstwo – podstawowe zajęcie nowofundlandczyków przestaje mieć sens. Nie zmieniło się to, że nadal jest to kraina, którą prześladują srogie zimy, sztormy, w których wielu straciło już życie i wiatry, mogące zmieść dom z powierzchni ziemi. Śmierć jest czymś, z czym trzeba się oswoić, bo można się z nią zetknąć na co dzień i zupełnie znienacka. Dlatego na tej posępnej wyspie ludzie, by przetrwać muszą pomagać sobie nawzajem. Kiedy w miastach każdy zaczyna żyć tylko dla siebie, tutaj się to nie sprawdza i być może w tym tkwi cały urok takich miejsc. Na tej samej zasadzie czarował widzów Przystanek Alaska. Co nie zmienia faktu, że i tu znaleźć można dziwaków i wykolejeńców. Ojców molestujących swoje dzieci, czy pustelników węzłami żeglarskimi zaklinających rzeczywistość.

skrywał swoje cierpienie pod maską uśmiechów i milczenia

Nowe życie rozpoczyna tutaj Quoyle, który w zasadzie jest życiowym nieudacznikiem, wyrzutkiem, pokiereszowanym przez miłość, nie mającym zawodu, ani żadnych szczególnych umiejętności, samotnym ojcem opiekującym się dwoma córeczkami. Nie umie nawet pływać, a trafia do rybackiej osady, na wyspę, gdzie bez łodzi ani rusz. W jego historii nie ma żadnej ckliwości – jest szorstka, gorzka i brutalna. Niejeden człowiek może się z nim utożsamić, choć nauczeni jesteśmy ukrywać swoje słabości i prezentować się jako ludzie sukcesu. Może dlatego ta postać niektórych czytelników odpycha – przypomina o własnych porażkach, niespełnionych marzeniach, nieodwzajemnionych uczuciach.

Miał trzydzieści sześć lat i po raz pierwszy ktoś powiedział mu, że zrobił coś dobrze

W Stanach Quoyle wiódł parszywe życie, to tutaj nie może być gorsze. Ciotka bohatera przywozi go wraz z córkami do rodzinnego domu na cyplu, trzy mile od miasteczka Killick-Claw. Dom stoi opustoszały, od 40 lat hula w nim wiatr, a jego wycie słychać w linach, którymi dom przytwierdzony jest do skały. Nowa Fundlandia przyjmuje Quoyle'a zaskakująco dobrze, z czułością i cierpliwością dla jego niedostatków. Pozwala mu otrząsnąć się z traum, odnaleźć krewnych oraz przyjaciół, a nawet całkiem ciekawą pracę – mimo że inni uciekają z tej wyspy w poszukiwaniu czegoś lepszego. Może Quoyle po prostu nie oczekuje zbyt wiele.

Nieuchwytna pieśń lin

I takie są Kroniki portowe – pisane surowym językiem, bez owijania w bawełnę. Chciałoby się nawet coś dopowiedzieć, ubarwić, nadać blasku, a jednak ten styl pasuje do scenerii powieści. Proste, rwane zdania, punktory wręcz. Za to poemat o kapryśnej wyspiarskiej pogodzie. Szkutniczy słownik: dziobnice, stewy, wręgi. Eklektyczne metafory: skuliła się jak zwój drutu, dom przypominający kapelusz na skale. Jak rodzynki w cieście pojawiają się znienacka opowieści o losach Killick-Claw: przodkach Quoyle'a, którzy jak się okazało byli piratami i złoczyńcami, rybakach, którzy zginęli na morzu, sierotach wysyłanych z Anglii na drugi brzeg oceanu. To opowieść o zwykłym życiu, zwykłych ludziach, o znajdowaniu w sobie siły do przetrwania kolejnego dnia, czasem na przekór okolicznościom, które śmieją ci się w twarz.

Annie Proulx, Kroniki portowe, Wyd. Rebis, 2002 

Książka przeczytana w ramach wyzwania Grunt to okładka