Bezcenny

Panie Zygmuncie!

Zerkając na recenzje Bezcennego, spotkałam się z opiniami: to ja już lepiej wolę śledztwa Teodora Szackiego, porządne morderstwo, niż jakieś spiski i uganianie się za obrazami. Pozwolę sobie się nie zgodzić! Ileż można czytać kryminałów, o kolejnych seryjnych mordercach, psychopatach i ich ofiarach. Za to ciekawych powieści sensacyjnych, eksploatujących w dodatku temat sztuki, jest u nas jak na lekarstwo. A jest o czym pisać! 60 tys. zagrabionych Polsce dzieł podczas II wojny nadal nie zostało odnalezionych, w tym właśnie "nasz" Rafael. I szanse na to są nikłe. Ot, akurat kiedy czytałam Bezcennego informowano w telewizji o tym, jak odzyskano Pomarańczarkę Gierymskiego. Kocham sztukę i ubolewam nad tym, że w naszym kraju tak niewiele osób ona obchodzi, łącznie z kolejnymi władzami (dokładnie jak Pan pisze w Bezcennym: polskie dzieła sztuki zostały rozgrabione, bo nikt nie pomyślał, żeby je zabezpieczyć, a i dziś się o to nie dba) i nad tym, że taka słaba jest wiedza w tym temacie. Co niestety chyba potwierdzają opinie o książce, takie jak powyższa cytowana... Dlatego ja chciałam podziękować za pomysł na taką właśnie powieść, bo w moje zainteresowania utrafiła ona idealnie. 

Świat sztuki, marszandów, fałszerzy, kolekcjonerów - uwielbiam o tym czytać. Uwielbiam też opowieści o sprytnych przekrętach i inteligentnych złodziejach, jak np. Afera Tomasza Crowna, czy Osaczeni. Pogoń za bezcennym obrazem autorstwa Rafaela rozpaliła moją wyobraźnię - nie wiem, czy wzorował się Pan na książkach Dana Browna, ale to chyba Dan Brown powinien się uczyć od Pana, jak połączyć rozrywkę z wiedzą, nie przepisując przewodników i podręczników historii sztuki. W Bezcennym ta wiedza jest serwowana w dawkach takich w sam raz. W dodatku jestem w stanie sobie wyobrazić ile pracy, researchu, dotarcia do specjalistycznych materiałów, wymagało napisanie takiej książki, nawet jeśli jest ona tylko fikcją z dosyć luźno puszczonymi wodzami wyobraźni. Style malarskie, barwniki, pigmenty, ustalanie autentyczności obrazów... bardzo wiele tu ciekawych informacji. Jestem oczywiście laikiem, historii sztuki nie kończyłam (choć chciałam), więc nie mogę ocenić, na ile to wszystko odpowiada prawdzie, ale chłonęłam to zafascynowana i dla mnie była to najlepsza część powieści. No i prawdziwy rozmach, z jakim została napisana: razem z bohaterami zwiedzamy i nasze rodzime Tatry, i Stany Zjednoczone, Szwecję, Chorwację, a nawet Ukrainę. A te miejsca wykreowane są fantastycznie, z prawdziwą dbałością o szczegóły. Na przykład ta bajkowa szwedzka wyspa... 

Muszę przyznać, że moja ekscytacja powieścią trochę opadła pod koniec. Dostrzegłam, że Bezcenny trochę kradnie wątki innym autorom: nie tylko Brownowi, ale i Stiegowi Larssenowi, a to Ludlumowi... Niektórzy poczytują to na plus, jako bawienie się konwencją, innych może to drażnić, jako kopiowanie od innych. Mnie to nie przeszkadza, byle by całość miała ręce i nogi, a Bezcenny do pewnego momentu ma. Do pewnego momentu, bo pod koniec robi się mało wiarygodnie. Te wycieczki do Chorwacji i na Ukrainę wydały mi się jednak niepotrzebne, a wątek spiskowy mocno naciągany (co zresztą wiele osób wytyka Bezcennemu). Wrażenia nie zrobiła już nawet na mnie zdrada jednego z bohaterów. Podobałoby mi się bardziej, gdyby było mniej sensacji, więcej sztuki, ale i tak oceniam całość mocno na plus. Dziękuję za uchylenie przeciętnemu Kowalskiemu drzwi do świata sztuki. Szkoda, że niektórzy chyba jednak wolą morderstwa i strzelaniny, niż Rafaela. 

Zygmunt Miłoszewski, Bezcenny, Wyd. W.A.B., 2013 

Książka bierze udział w wyzwaniu Czytam opasłe tomiska  (496 str)