Ludzie księgi

Hagada – żydowska księga opisująca Exodus. Nie wiedziałam, że istnieje taki rodzaj dokumentu. Ludzie księgi opisują historię autentycznej hagady sarajewskiej, bezcennego białego kruka, powstałego w Hiszpanii w XV wieku. O dziwo, część powieści oparta jest na faktach autentycznych.

Ludzie księgi to jedna z tych książek, którą omijałam z uwagi na opis, iż jest to „sensacyjna opowieść” z historią w tle, a zatem kolejna z niezliczonych książek, powstałych po Kodzie Leonarda da Vinci. Odrzucała mnie też paskudna okładka. No i znowu okazało się, że niesłusznie. Bowiem powieść ta reprezentuje  moją ulubioną skądinąd literaturę: współczesna zagadka z historią w tle.  Nie nazwałabym jej powieścią sensacyjną – choć rzeczywiście wątek sensacyjny tu jest. Niczym w CSI, Hanna bada ślady, jakie pozostawił w księdze upływ czasu. Nie to jednak wciągnęło mnie najbardziej. Zauroczyły mnie opowieści z kolejnych etapów podróży, jakie przebyła hagada – zagadek, na jakie natyka się główna bohaterka, podczas badania jej historii. Przenosimy się m.in. do XVI-wiecznej Wenecji i do Hiszpanii z czasów Inkwizycji. Uwielbiam taki oddech historii, w dodatku w tak pełnych uroku i tajemnic miejscach, jak Wenecja. Każda z tych historii opowiada o czyichś losach, które splecione były z hagadą – i były to często losy tragiczne. W istocie: nazizm, antysemityzm, wojny religijne, Inkwizycja: wszystko to są odsłony tego samego: ludzkiej nienawiści i uprzedzeń.

„(…) na początku jest społeczeństwo, gdzie ludzie tolerują odmienność, jak w Hiszpanii z okresu convivencii. Wszyscy żyją po swojemu, ale w zgodzie. Społeczeństwo jest więc twórcze i zamożne. Potem jednak pojawiają się strach, nienawiść, demonizowanie obcych – no i kwitnące społeczeństwo rozpada się, degeneruje. Inkwizycja, nazizm, skrajny serbski nacjonalizm – niby różne zjawiska, ale ich natura jest w gruncie rzeczy identyczna i bardzo stara. A hagada była świadkiem wszystkich tych nieszczęść i upadków ludzkości.”

Choć przygody głównej bohaterki zostały ciekawie opisane, to jej postać – i wątek współczesny - wydała mi się jednak dosyć schematyczna. Ileż to już razy czytałam o naukowcach (panu lub pani), wyjątkowych specjalistach w rzadkiej dziedzinie wiedzy, o nietuzinkowej osobowości i życiorysie, obowiązkowo – samotnikach, nonkonformistach i geniuszach.

Powieść czyta się lekko, pod tym względem z pewnością bliżej jej do Kodu, niż do Wolf Hall. Autorka, Geraldine Brooks jest laureatką nagrody Pulitzera za inną powieść historyczną – chciałabym sięgnąć także po tamtą powieść.

Geraldine Brooks, Ludzie księgi, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2008