Zaginięcie

Przy okazji nowej książki Remigiusza Mroza pozwólcie, że pozwolę sobie na dywagacje odnośnie tego, czy fakt, że książkę szybko się czyta, świadczy o jakości danej pozycji. W wielu opiniach pojawia się właśnie takie zdanie: że czyta się jednym tchem, nie można jej odłożyć i to oznacza, że jest to książka dobra. Takie podejście wskazywałoby na to, że w panteonie literatury powinna się znaleźć głównie sensacja i kryminały. Ckliwe romanse i łatwe obyczajówki. A co z książkami trudniejszymi, takimi, którymi się "delektujemy" (choć ja nie lubię tego określenia), nad którymi trzeba się zatrzymać? Nie, fakt, że książkę szybko się czyta świadczy tylko o tym, że jest ona napisana prostym językiem, że autor postawił na akcję i zrezygnował z trudniejszych aspektów literackich, takich jak opisy czy  bogatszy język. No i tak jest w przypadku kryminałów Mroza. Pisarz ten nazywany jest "palcem bożym" polskiej literatury, a nawet współczesnym Leonardo da Vinci (sic!) - blogerzy rozpływają się w zachwytach, a ja nie mogę się do jego książek przekonać. Być może wynika to z przekory - że kiedy wszyscy chwalą, to ja szukam argumentów na "nie", ale jakoś nie mogę uwierzyć w to, że książka napisana w miesiąc - a tyle średnio zajmuje Remigiuszowi Mrozowi napisanie 500-stronicowej powieści (nic dziwnego, że w ciągu roku wydaje on po kilka książek - ledwo ukazało się Zaginięcie, a tu już zapowiadana jest jego kontynuacja) - może być wnikliwa, przemyślana i wartościowa literacko. Tyle czasu wystarczy akurat na pomysł i przelanie go na papier, bez dokładnego przemyślenia go, zrobienia porządnego researchu, czy bawienia się w niuanse. I takie są zarówno Kasacja, jak i Zaginięcie. Odnośnie Zaginięcia mam w zasadzie te same odczucia i uwagi, które miałam do Kasacji. Ta powieść to czysta akcja, jednak nie do końca mnie przekonująca. Zresztą schemat Zaginięcia jest bardzo do Kasacji podobny: podobna sprawa rzekomo nie do wyjaśnienia i z góry wyglądająca na przegraną. Z domku położonego w leśnych ostępach wschodniej Polski ginie mała dziewczynka. W domu są tylko rodzice, nie ma śladów włamania (ani jakiegokolwiek innego przestępstwa), alarmu nikt nie wyłączał, a jednak dziecka nie ma. Oczywiście podejrzenie pada w pierwszym rzędzie na najbliższych, czyli rodziców. Jako że matka małej jest starą znajomą Chyłki, sprawa trafia na jej biurko. Podobno Mróz inspirował się zaginięciem małej Brytyjki w Portugalii (do dziś niewyjaśnionym), opisywana sprawa kryminalna jest jednak szyta grubymi nićmi, rządzi się jakąś pokrętną logiką i zieje w niej wiele dziur. Takich mniejszych i większych nieścisłości, które można zaakceptować, albo i nie, ale przez to cała koncepcja jest dla mnie niewiarygodna. Może będzie tu trochę spojlerów, ale dla przykładu: 

-  dlaczego Chyłka znowu podejmuje się wątpliwej sprawy, z góry skazanej na niepowodzenie - jej pracodawcy chyba nie powinni na to pozwolić,

- dlaczego klientka, która przecież sama zwróciła się do Chyłki, nagle w trakcie trwania sprawy zaczyna traktować ją jak wroga? 

- zachowanie matki i ojca dziewczynki w trakcie rozprawy - ich "kombinacje alpejskie" - jest dla mnie co najmniej dziwne i trudno mi je sobie tłumaczyć tym, że któreś z nich jest winne i wszystko to sobie z góry zaplanowało (podobnie było w Kasacji - aby plan Langera się udał musiało zajść bardzo wiele sprzyjających mu okoliczności, a tego, czy one zajdą, czy nie nie mógł on przecież przewidzieć, a zatem nie mógł zaplanować całej intrygi w ten sposób, jak to pokazuje Mróz - to, co dobrze wygląda na papierze jest kompletnie nieprawdopodobne w rzeczywistości); a dlaczego ojciec dziewczynki się nie broni, tak jak robi to jej matka?

- po ciężkim wypadku priorytety jednak się zmieniają i na pewno sprawą o której się myśli nie jest praca i nie ryzykuje się znowu dla niej zdrowia i życia - i też żaden lekarz by na to nie pozwolił,

- co wspólnego w winą (albo niewinnością) oskarżonego ma fakt, że jego obrońca jest chory - przecież współczucie dla obrońcy nie przekłada się bycie winnym,

- wyjaśnienie, które pod koniec przedstawia oskarżony kłóci się z tym, że jego żona zadzwoniła do Chyłki o trzeciej w nocy - teoretycznie można to jakoś dopasować na siłę, ale wątpliwość pozostaje... 

Pomijam już to, że w całej tej sprawie nie ma cienia dowodu, a wszystko opiera się nawet nie na poszlakach, ale na gdybaniach. Jeśli tak wygląda nasz system sądowniczy, to wypada rwać włosy z głowy. 

Jest w tych kryminałach jeszcze coś, co sprawia, że uważam je za niewiarygodne: postać głównej bohaterki. To niesympatyczna, bezczelna i agresywna baba, która nie wiadomo jakim cudem uchowała się w pracy, którą wykonuje. Pomiata nie tylko swoim aplikantem, ale wszystkimi dookoła. Wulgarnie się wyraża - powiedziałabym, że wykazuje elementarny brak kultury osobistej. Czym innym jest bowiem asertywność i pewność siebie, a czym innym chamstwo. Chyłka zachowuje się, jakby cierpiała na syndrom Toureta. Dla przykładu do prokuratora, którego widzi pierwszy raz w życiu zwraca się per 'ty" i (widząc go przy posiłku) każe mu "wpierdalać". Każdorazowa taka odzywka pani adwokat sprawiała, że miałam ochotę rzucać książką w ścianę. Wiele razy czytałam już na blogach zachwyty nad charakterem Chyłki, ale możecie wyobrazić sobie, że tolerujecie kogoś takiego w realu? W serialu Na Wspólnej jest teraz taka sprawa, że jedna z adwokatek podejmuje się sprawy rozwodowej, którą nikt nie chce przyjąć, ponieważ stroną pozwaną jest wpływowy prokurator. Jej wspólniczka przytomnie zauważa, że kontakty międzyludzkie są jednak ważne: trudno im będzie funkcjonować jeśli narobią sobie wrogów w środowisku - nieprzychylność sędziów i innych prawników może się przełożyć na przegrane sprawy, a to z kolei odstręczyć potencjalnych klientów. Otóż to. W sferze, która wymaga ciągłego obracania się wśród ludzi, rozmawiania z nimi, negocjowania, pozyskiwania informacji - nie można pozwalać sobie na takie grubiaństwo, jakie prezentuje Chyłka. To z pewnością nie sprzyja pozyskiwaniu sobie innych, a zatem nie może przekładać się na efektywność w pracy: tu nie wystarczy tylko dobrze znać przepisy. Dlatego wątpię, czy ktoś taki jak Chyłka w ogóle mógłby zaistnieć jako adwokat. Zupełnie też nie wiem, co pociąga Oryńskiego w Chyłce, bo ma ona tyle kobiecego wdzięku, co kaszalot - chyba że aplikant lubi dominy. Co więcej, ja - jako czytelniczka - jej nie cierpię i z tego powodu nie sięgnę po kolejny tom jej przygód.

Wreszcie ostatnia sprawa - kompletny brak w kryminałach Mroza tła społecznego. Wiarygodne tło, odniesienie się do problemów społecznych dręczących współczesny świat to jest coś, za co cenię książki i coś, za co kryminał może otrzymać ode mnie o wiele wyższą notę, niż gdyby był zwykłą powieścią akcji. To dlatego uwielbiam styl Zygmunta Miłoszewskiego, dlatego tak doceniłam Zaginioną dziewczynę, czy Kolonię, że nie wspomnę o Millenium. Tymczasem u Mroza jest tylko akcja i nic poza tym. Zero refleksji, zero czegoś więcej. No i ten język, jakim to jest napisane i jakim posługują się bohaterowie: na poziomie licealisty w najlepszym razie. Książka szybko napisana, ma być szybko przeczytana, ale będzie też szybko zapomniana.

Metryczka:
Gatunek: kryminał/sensacja

Główny bohater: Joanna Chyłka, Kordian Oryński

Miejsce akcji: Polska 

Czas akcji: współcześnie

Ilość stron: 512
Cytat: Qui accusare volunt, probationes habere debent

Moja ocena: 3/6

Remigiusz Mróz, Zaginięcie, Wyd. Czwarta strona, 2015

Książka bierze udział w wyzwaniu Grunt to okładka, Czytam opasłe tomiska oraz w Wyzwaniu bibliotecznym