Trafny wybór

Zaczyna się zupełnie jak Harry Potter: sielska angielska wieś, mnóstwo, mnóstwo zieleni, lasy, pola i łąki otaczają malownicze miasteczko z kamiennymi domkami i zabytkowymi uliczkami. To Pagford w filmowej wersji miniserialu, który na postawie książki J.K.Rowling nakręciła BBC we współpracy z HBO. W pięknym miasteczku mieszkają już mniej piękni ludzie: staruszkowie z obsesją na punkcie władzy, pryszczaci nastolatkowie pochłonięci myślami o seksie, narkomanki i pijacy oraz zwykli palanci. In plus wyróżnia się Barry Fairbrother, lokalny przedsiębiorca i społecznik, zaangażowany w pomoc tym, którzy sobie sami nie radzą w życiu. Jego nagła śmierć wywołuje w Pagford zamieszanie. Konieczne jest przeprowadzenie wyborów na powstały wakat w radzie gminy. O zwolnione miejsce ubiegają się: syn przewodniczącego, nauczyciel i przyrodni brat Barry'ego. Kiedy kampania nabiera rozmachu, w internecie pojawiają się szkalujące kandydatów anonimowe wpisy, sygnowane przez "ducha Barry'ego Fairbrothera". 

Powieść Joanne Rowling mnie zachwyciła. To niezwykła wnikliwa obyczajówka, zaangażowana społecznie, nie mająca nic wspólnego z sielankową literaturą kobiecą. Czytając Trafny wybór, trzeba brać poprawkę na różnice między realiami polskimi, a brytyjskimi. U nas nikogo nie kręcą lokalne wybory, jest to temat maksymalnie nudny i pewnie nikt nie pokusiłby się o pisanie na ten temat powieści (choć istnieje przykład ciekawego i humorystycznego podejścia do tematu samorządu, jakim jest serial Ranczo). W Wielkiej Brytanii najwyraźniej do zagadnienia tego przywiązuje się o wiele większą wagę - nic dziwnego, skoro demokracja ma tam o wiele dłuższą tradycję, niż w Polsce. W naszym kraju coś takiego jak odpowiedzialność obywatelska, w szczególności za ubogich i pokrzywdzonych przez los - czego w dużym stopniu dotyczy Trafny wybór - nie istnieje... To temat niezrozumiały, co może być wytłumaczeniem dla faktu, że u nas książka Rowling częściej była krytykowana (że nudna), niż chwalona.

I gdybym nie czytała książki, powiedziałabym, że serial jest dobry - pięknie i profesjonalnie nakręcony, z dobrą grą aktorską (nie będę kręcić nosem na dobór aktorów, może z wyjątkiem Parminder, która według książki miała być pięknością...); bardzo podobała mi się też jego ścieżka dźwiękowa. Z drugiej strony nie wiem, czy ten film mógłby wystarczająco wciągnąć tych, którzy nie znają (i nie kochają) powieści - czy historia, jaką opowiada, nie jest zbyt nijaka. W wersji filmowej bowiem Trafny wybór traci pazur. Pagford jest zbyt ładne - w książce raczej robiło ono wrażenie szarego i niezbyt przyjaznego. Również bohaterowie są jacyś tacy wygładzeni i wybieleni - jasne, nikt z nich nie jest doskonały, lecz przy odrobinie dobrej woli da się ich polubić. Szczególnie dotyczy to Krystal, która została uczyniona jedną z głównych postaci; dziewczyna wychowywana w patologicznej rodzinie, jest tak naprawdę zagubioną i wrażliwą nastolatką. Budzi współczucie, a nie niechęć. Także dorosłym postaciom odjęto tego, co czyniło ich zdecydowanie odpychającymi: nikt tu nie znęca się nad swoją rodziną, ani nie molestuje nieletnich. Zdecydowanie czarnymi charakterami - i to dosyć karykaturalnymi - jest tylko para Mollinsonów, a już szczególnie kobieta - na pierwszy rzut oka przemiła starsza pani, w rzeczywistości sprytna manipulatorka. Ciekawostką jest, że Howarda Mollinsona gra Michael Gambon, czyli... profesor Dumbledore ;)

Pamiętam, jak czytając powieść miałam wrażenie, że wszystkie wydarzenia płynnie łączą się ze sobą i wpływają na siebie, niczym kostki domina - dając taki lokalny efekt motyla. W filmie tego nie ma - każda postać ma swoją osobną historię do opowiedzenia. Wiele wątków tak ładnie rozwiniętych przez Rowling zostało w filmie spłyconych, okrojonych lub wręcz pominiętych. Serial koncentruje się na kampanii wyborczej, przy czym jej kluczowa część, czyli walka o zachowanie w granicach gminy domu dla ubogich - zostaje ledwie wspomniana. To co dzieje się w środowisku pagfordzkiej młodzieży jest tylko tłem - podczas gdy w książce był to niezwykle istotny element całości. Przecież w momencie, gdy pojawiły się tajemnicze wpisy w internecie, demaskujące kandydatów do rady gminy, w powieści wybucha wręcz panika - wszyscy zastanawiają się, kto za tym stoi. Uruchamia to cały łańcuch zdarzeń. Tymczasem w filmie przedstawiono to jakby nie było w tym nic nadzwyczajnego, jakby owe wpisy były tylko zabawną ciekawostką. Niczym istotnym. Książka jest po prostu o wiele bardziej złożona.

Gdybym miała myśleć o Trafnym wyborze w kategorii kolorów, to książka miałaby odcienie szarości, natomiast serial epatuje feerią barw. Nie ma w nim tej negatywnej energii, która uderza w książce, nie wzbudza on tylu refleksji, a jego zakończenie pozostaje w duchu happy endu, mało zgodnym z tym, co chciała przekazać Rowling. Rozumiem, że nie da się w filmie pokazać wszystkiego, lecz spłaszczenie bohaterów i ich wzajemnych relacji to strzał w stopę - bo to w tym tkwi cała siła powieści. W rezultacie ma się wrażenie, że ogląda się smętną rzecz, w której niewiele się dzieje. Są w nim doskonale zagrane i nakręcone sceny, ale jako całość Trafny wybór jest nijaki. Najlepiej obejrzeć go jednym ciągiem, bo inaczej można w ogóle o nim zapomnieć.

Podsumowując: Trafny wybór to serial miły dla oka, dobrze się go ogląda, jeśli ktoś lubi małomiasteczkowe klimaty, ale nie dorównuje książkowemu pierwowzorowi.