Piąta Aleja, piąta rano

Kultowy obraz Śniadanie u Tiffany'ego kojarzyłam do tej pory słabo. Ten film, nakręcony w 1961 roku, na podstawie powieści Trumana Capote’a  przeszedł już do historii kina amerykańskiego i dziś nie budzi emocji, ale okazuje się, że nie było tak 50 lat temu, kiedy powstawał. W Ameryce, końcówce lat 50-tych nadal funkcjonowała instytucja Production Code Administration (PCA), strzegąca moralności. W filmach nie mogły się pojawiać śmiałe sceny damsko-męskie, a kobiece bohaterki były przedstawiane według sztampowych schematów: święta albo dziwka, przy czym ta druga zawsze ponosiła karę za swoje zachowanie. Było to odzwierciedleniem tradycyjnej mieszczańskiej moralności, pętającej gorsetem kobiety. I dziś się z niej do końca nie wyzwoliłyśmy, a cóż dopiero wtedy… Capote tymczasem, obrazoburczy pisarz i gej stworzył postać Holly Golightly, która jest nikim innym, jak… dziewczyną lekkich obyczajów. Jak w takiej sytuacji napisać scenariusz, aby nie było w nim zakazanych scen? Jak sprawić, żeby odbiór bohaterki nie był negatywny? Jak pogodzić to z wizją pisarza? Oraz przede wszystkim – jak znaleźć do takiego obrazu odpowiednią aktorkę?

Nie sądziłam, że opowieść o kulisach kręcenia filmu tak mnie zainteresuje. Mogło się to bowiem oprzeć o cytowanie nudnych szczegółów technicznych, tymczasem Sam Wasson – krytyk filmowy - posługuje się lekkim, gawędziarskim, a jednocześnie wyrafinowanym stylem. Snuje on wielowątkową opowieść, w której znalazło się miejsce i dla Capote’a, i dla aktorów, i dla reżysera, i dla scenarzysty, i dla twórców muzyki, a nawet projektantów strojów. Przedstawia genezę pomysłów, które znalazły odzwierciedlenie w filmie. Znakomicie odwzorowuje lata 50-te. Nade wszystko zaś pisze o wspaniałej Audrey Hepburn. Wspaniałej w moich oczach, bo zawsze uważałam ją za jedną z niezwykłych postaci kina, aktorkę o olśniewającej urodzie. Dlatego, ze zdumieniem przeczytałam, że według ówczesnych ocen miała ona zbyt szeroko rozstawione oczy, była zbyt płaska i miała zbyt duże stopy…

Ten fragment oczywiście niczego Audrey nie ujmuje i trudno sobie wyobrazić kogoś innego w roli Holly. Truman chciał, by Holly zagrała Marylin Monroe i z tego powodu obraził się na twórców filmu, a przecież, czy Marylin dysponowała choć w połowie taką aurą uroku, jak Audrey? Ciekawe było to, w jaki sposób Audrey z aktorki o charakterystycznym image grzecznej dziewczynki, tudzież księżniczki (patrz Rzymskie wakacje) przeistoczyła się w kurtyzanę… Początkowo namówienie jej do tej roli nie było proste. Aktorka obawiała się, że sobie nie poradzi, a poza tym była świeżo upieczoną mamą, a dla Audrey rodzina była najważniejsza. Prawdziwa Audrey była zupełnie inna, niż bohaterka Śniadania. Jak się okazało, Holly została wzorem i protoplastką dla wielu dziewczyn, kiedy w latach 60-tych zaczął na dobre zmieniać się klimat, a stare obyczaje zaczęły odchodzić do lamusa. W wykonaniu Audrey dosyć smutna postać zamieniła się w zwariowaną marzycielkę, wyemancypowaną singielkę, dziewczynę, która po prostu nade wszystko kocha wolność. Styl wylansowany przez Audrey jest modny nawet dziś…

Sam Wasson, Piąta aleja, piata rano, Wyd. Świat Książki, 2012