Mordercza góra

Mówi się, że nie wolno patrzeć na ten szczyt, bo on przyciąga. Mowa o K2, drugim pod względem wysokości szczycie na świecie. Szczyt to niezwykle piękny, w kształcie regularnej piramidy, góruje na okolicznym krajobrazem i mniejszymi od niego wzniesieniami Karakorum. K2 cieszy się wątpliwą sławą najbardziej niebezpiecznej góry na świecie - znacznie trudniejszej, niż Mount Everest - góry zapraszającej śmierć. Statystyki mówią, że śmiertelność na K2 sięga 24%, czyli ginie jeden na czterech wspinaczy. Zabijają nie tylko warunki w strefie śmierci i choroba wysokościowa, lecz także niezwykle zmienna pogoda oraz bardzo częste na K2 lawiny. Do tej pory K2 zdobyło niewiele osób, niewiele też z nich powróciło na szczyt, zatem nawet ci, którzy nań weszli, mają z górą niewielkie doświadczenie. Po niedawnym zimowym wejściu na Nanga Parbat, K2 pozostaje też jedyną górą niezdobytą zimą.

Książka Pata Falveya i Sherpy Pemby Gyalje poświęcona jest tragicznemu sezonowi w 2008, gdy na K2 zginęło 11 himalaistów z różnych wypraw: holenderskiej, koreańskiej i serbskiej. Pat Falvey sam nie uczestniczył w tej wyprawie, ale jest znanym irlandzkim podróżnikiem, wyprodukował również film o feralnych wydarzeniach. Pemba Gyalje natomiast brał udział w zdobywaniu K2 w 2008 roku i akcji ratunkowej na jego stokach. Dziwna sprawa z tą książką, bo choć jest to przecież nowa pozycja (opublikowana została w sierpniu ubiegłego roku), próżno jej szukać w księgarniach - wszędzie jest niedostępna. Czyżby wydano ją w tak małym nakładzie? Przez jakiś czas książka była wystawiana przez jedną księgarnię na Allegro, gdzie od razu po wystawieniu znikała - obserwowałam tak trzy aukcje. Zatem kupić mi się jej nie udało, ale na szczęście udało mi się ją wypożyczyć z biblioteki. Czy warto było się za nią tak uganiać? Zazwyczaj w tego typu publikacjach sporo miejsca zajmują fakty dotyczące topografii terenu, historii zdobywania danego szczytu, czy też niebezpieczeństw czyhających na wspinaczy, lub też wreszcie życiorysy bohaterów omawianej wyprawy. W Morderczej górze tego typu informacji jest bardzo niewiele, całą treść stanowi praktycznie bardzo szczegółowy opis tego, co się wydarzyło podczas feralnej próby zdobycia szczytu. Zatem jest o rozbijaniu poszczególnych obozów, poręczowaniu, mozolnej wspinaczce, krok po kroku w górę oraz dramatycznym zejściu na dół. O planowaniu ataku, nieporozumieniach pomiędzy poszczególnymi osobami, do czego zawsze dochodzi, gdy styka się ze sobą tak wielu zdeterminowanych ludzi o silnych charakterach, ogarniętych w dodatku "gorączką szczytową". Tu górę próbowało zdobyć aż kilkanaście wypraw, z których najgorszą sławą - osób najambitniejszych i dążących do celu po trupach - cieszyli się Koreańczycy. Z konieczności kierownicy wypraw nawiązali ze sobą współpracę, lecz tak wiele osób w jednym czasie próbujących dostać się na szczyt było zaczątkiem kłopotów. Potem nastąpił chaos, a całe wcześniejsze planowanie wzięło w łeb. Ostatecznie, w razie kłopotów przy zejściu, i tak każdy był zdany sam na siebie, na to, czy zdoła wykrzesać z siebie wystarczająco dużo energii i motywacji, by iść dalej. 

W gruncie rzeczy scenariusz zdarzeń opisany w Morderczej górze jest bardzo zbliżony do sławnej tragedii na Mount Evereście, zrelacjonowanej tak udanie przez Jona Krakauera. I tu, i tam mieliśmy kilka niezbyt dogadujących się ze sobą zespołów, zbyt późne wejście na szczyt i utknięcie po zmroku w strefie śmierci, co dla niektórych zakończyło się tragicznie. Różnica jest tylko taka, że na K2 wszystko to działo się przy pięknej, sprzyjającej pogodzie, więc winą - jeśli już - można obarczać tylko czynnik ludzki. Rzecz jasna, już po wszystkim rozpętała się medialna burza - zupełnie jak po "naszym" Broad Peak - karuzela oskarżeń i szukania winnych. Jak zwykle różni "eksperci" wypowiadali się autorytatywnym tonem o nieprzygotowaniu wspinaczy, głupocie, egoizmie, a także o problemach z wyprawami komercyjnymi. Tymczasem, jak powiedział Ger McDonnell - jedna z ofiar K2 - to, że ktoś wrócił z gór cały, nie znaczy jeszcze, że jest ekspertem i że ma prawo wytykać cudze błędy. Życie nie raz pokazało, że ci eksperci potem sami tracili życie w podobnych okolicznościach... Poza tym zawsze najgłośniej krzyczą ci, którzy w górach nigdy nie byli i nie rozumieją pasji himalaistów. Dla mnie opowiedziana historia świadczy o jednym: nie o tym, że K2 jest morderczą górą - to tylko góra, kupa kamieni - lecz o tym, że wyprawy wysokogórskie są jak rosyjska ruletka. W górach giną i najlepsi. Czasem śmierć w górach - a w zasadzie bardzo często - wydaje się tak głupia, przypadkowa i niepotrzebna. Nawet najbardziej doświadczony i przygotowany wspinacz nie jest w stanie zapobiec temu, że porwie go lawina, czy że zawiedzie go sprzęt. Nawet najlepszym zdarza się przegrać z chorobą wysokościową, czy odpaść od skały. Każdemu może omsknąć się noga. Oczywiście lepiej być przygotowanym, niż nie, ale właściwie to tam, w górze może zdarzyć się milion rzeczy, o czym himalaiści nie myślą, bo w przeciwnym razie by ich tam nie było. Nikt z nich nie zna dnia, ani godziny, lecz oni zawsze liczą na to, że im właśnie się uda... 

Pomimo tego, że bardzo lubię książki o tematyce górskiej, to tej nie czytało mi się zbyt dobrze. Jak już wspomniałam, nie znajdziemy tu wiele więcej, jak suchy, kronikarski opis całej wyprawy. Mylą się nazwiska himalaistów z kilkunastu aż zespołów, a szczegóły wspinaczki nużą. Pod względem literackim książka prezentuje się co najwyżej przeciętnie, zabrakło jakiejś iskry, by wlać w słowa emocje, sznytu literackiego, brakowało mi też ewidentnie informacji dodatkowych, które pojawiają się zawsze w tego typu reportażach. Odpowiedzi na pytanie czemu tak wielu zginęło w zasadzie tu nie ma: autorzy bardziej dywagują na temat tego, jak ludzie zachowują się w strefie śmierci, niż wskazują co tak naprawdę się stało. Zresztą wcale bym tego nie oczekiwała. Dużo za to w Morderczej górze truizmów, bo przecież stwierdzenie, że w górach trzeba być przygotowanym i sprawnym fizycznie oraz umieć ocenić, kiedy się wycofać - to oczywiste oczywistości. W porównaniu z wieloma książkami górskimi, które czytałam, ta prezentuje się dosyć słabo.

Metryczka:
Gatunek: literatura faktu

Główny bohater: uczestnicy wypraw wysokogórskich

Miejsce akcji: Karakorum

Czas akcji: współcześnie

Ilość stron: 374

Moja ocena: 4/6

Pat Falvey i Sherpa Pemba Gyalje, Mordercza góra. Od triumfu do tragedii - najbardziej dramatyczne dni na K2, Wyd. Świat Książki, 2015

Książka bierze udział w Wyzwaniu bibliotecznym